30 Kasım 2015 Pazartesi

tartı

Tartı (Süt Katığı)


İzmir'in ilçe ve köylerinin ağız tadı "tartı" denilen süt katığı. Başta makarna olmak üzere tüm hamur işlerinde kullanılır. Ayrıca çorba üzerine kızdırılıp dökülür, yumurta kırılarak yenir, tavuk ve etlerin soslarına pek yakışır.

Tartı: Yağlı koyun sütüne tuz atıp uzun süre kaynatılarak kahverengi ve pütürlü hal almasıyla elde edilir. Sadece süt kaymağı ile yapılırsa daha kısa sürede sonuca gidilir. 
İnek sütü ve şeker ile yapılanına süt reçeli (Dulce De Leche) denir. Aradaki fark, biri tuzlusu diğeri tatlısı ama başka yapılış incelikleri de var tabi. Sütün yağlılığı ve kaynatma süresi önemli faktör.

Tartı Nedir?

Yazımın başlangıcını "tartı nedir?" diye açtım, ama kuvvetle muhtemel bunun ne olduğunu bilmiyorsunuzdur. Yukarıdaki resimler de tartının 3 halini gösteriyor. Daha önce bir Arnavut kızı olduğumu yazmıştım, ama anne tarafından da İzmirli sayılırım. Zaman zaman biz İzmir Menemen'e gideriz, bazen de oradan bize misafirler gelir ve her gidiş-gelişlerde torbalarda şu bizim tartı baş köşeyi alır. Nedir bu tartı?

Aslının "tortu" olduğundan şüphelendiğim şu muazzam kahvaltılık, taze sağılan sütten alınan yağlı kaymağın, ateşte içindeki suyu çekene kadar kavrulmasından elde edilir. Bunu ben mi yaptım? Tabiki hayır, çünkü mandıram yok:)Ama Menemen dışında da bu güzel yiyeceği bilen yok. Bir keresinde kuzenim bizde tartı yiyip te çok beğenmiş, bir yolu düşüp te bütün İzmir de tartı aramış, ama çabaları sonuçsuz kalmıştı. Yengemin kendi elleriyle yapıp da getirdiği tartının tarifini de hemen aldım, mandıradan kaymak bulma şansınız varsa deneyebilirsiniz :)


Malzemeler:

- 2 kg. taze inek sütü kaymağı
- 1-2 yemek kaşığı tuz
 
Yapılışı: 2 kg. taze süttün üzerinden alınmış kaymak, tuzu da en başından ilave edilerek bir tencere içerisinde orta ateşte suyunu çekene kadar (yaklaşık 2 saat) pişirilir. Bu zamana kadar zaman zaman karıştırılması yeterlidir. İyice suyunu çekip, artık tane tane görünüm almaya başladığı andan itibaren, sürekli başında bulunarak, kısık ateşte 1 saat kadar daha kavrulur. 2 kg. kaymaktan yarım kilo kadar tartı çıkıyor.
Donuk haldeyken tereyağına benzer bir görüntüsü vardır, çözdürmek için asla ateş üzerine konulmaz, su dolu bir kapta veya çaydanlığın üzerine oturtarak buharıyla çözdürmek gerekir. Aksi halde hemen dip tutup, yanar. Zahmetli, ama bir o kadar da lezzet doludur.
Yapanların ellerine, kollarına sağlık, yiyenlere şifa olsun..

Hiç yorum yok: