nohut leblebi

Nohut ve Sarı Leblebinin Adsorpsiyon İzotermlerinin Belirlenmesi
Fatma Şahmurat ve Mahir Turhan
Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü
33342 Mersin
Özet
Nohut, tek kavrulmuş leblebi ve çifte kavrulmuş leblebi örneklerinin denge nem içerikleri
(Xe), 10, 20, 25, 30, 40 °C de ve %11-100 bağıl nem (RH) aralığında gravimetrik statik
yöntem kullanılarak belirlenmiştir. Örneklerin adsorpsiyon izotermleri sigmoidal davranış
göstermiştir. Tek kavrulmuş leblebi ile çifte kavrulmuş leblebinin adsorpsiyon izotermleri
arasında fark olmadığı fakat nohudun adsorpsiyon kapasitesinin leblebi örneklerinden daha
yüksek olduğu gözlenmiştir. Sıcaklık (T) artışıyla leblebilerin adsorpsiyon izotermleri
değişmezken nohudunki azalmıştır. Elde edilen deneysel veriler direkt yöntemle doğrusal
olmayan regrasyon analizi kullanılarak GAB (Guggenheim-Anderson-de Boer) modeline
uyuglanmıştır. GAB modeli nohut ve leblebilerin adsorpsiyon davranışlarının
tanımlanmasında iyi sonuç vermiştir. Tek tabaka nem içerikleri (Xm), nohut için %5.78, çifte
kavrulmuş leblebi için %5.15 ve tek kavrulmuş leblebi içinse % 4.45 olarak bulunmuştur.
Adsorpsiyon ısıları (Qs) Clausius-Clapeyron eşitliği kullanılarak hesaplanmıştır. Nohut ve
leblebi örneklerinde denge nemi arttıkça sorpsiyon ısısı azalmıştır.
Determination of Adsorption Isotherms of Raw and Roasted Chickpea
(Leblebi)
Abstract
Equilibrium moisture contents (Xe) of raw chickpea, single roasted chickpea and double
roasted chickpea samples were determined using the gravimetric static method at 10, 20, 25,
30 and 40 °C over a range of relative humidity (RH) from 11% to 100%. Water vapour
adsorption isotherms of samples exhibited the sigmoidal behaviour. There weren’t differences
between adsorption isotherms of single and roasted chickpeas but raw chickpea exhibited
higher adsorption capacity than roasted chickpeas. Although equilibrium moisture contents of
raw chickpea sample decreased with increasing temperature, equilibrium moisture contents of
single roasted chickpea and double roasted chickpea samples was not affected by T. GAB
(Guggenheim-Anderson-de Boer) model was applied to analyse the experimental data. The
direct non linear regression method was applied for testing the fit of the GAB equation to
water vapour adsorption of raw and roasted chickpea samples. This equation well described
the water vapour adsorption in the raw and roasted chickpeas. The monolayer moisture
content (Xm) was determined to be 5.78, 4.45 ve 5.15% d.b. for the raw chickpea, double
roasted chickpea and single roasted chickpea samples, respectively. Adsorption heats (Qs)
were calculated using Clausius-Clapeyron equation. The heat of adsorption of all samples
decreased with increasing equilibrium moisture content.
Giriş
Leblebi ülkemizde ve bazı Ortadoğu ülkelerinde nohuttan yapılan geleneksel bir çerez
çeşididir (Köksel ve ark., 1998). Leblebinin, sarı ve beyaz leblebi başta olmak üzere, şekerli,
baharatlı ve aromalı bir çok çeşidi üretilmektedir. Ülkemizde üretilen nohudun %20’si leblebi
yapımında kullanılmaktadır. Bunun da önemli bir kısmı ihraç edilmektedir. İGEME 2000 yılı
raporlarında leblebi ihracatı 7 384 ton ve 9 969 784 $, 2001 yılında ise 10 093 ton ve 9 479
764 $ olarak verilmektedir (Aydın, 2002). Yapımı uzun ve zahmetli bir süreç olan sarı leblebi
Çorum, Tavşanlı, Denizli, Manisa, Gaziantep ve Sandıklı’da üretilmektedir.
Sarı leblebi nohudun birkaç kez ısıtılıp dinlendirilmesi yolu ile üretilir. Uygulanan ısıl
işlemler ve dinlendirmeler sonucunda tanenin kabuk atması ve fizikokimyasal olaylar sonucu
tadın gelişmesi sağlanır (Aydın, 2002). İki ya da gerekirse üç kez ısıtma ve dinlendirme
işlemlerinden geçen leblebiye tek kavrulmuş leblebi denir. Bu durumda kabuk taneden
ayrılmış ve tanenin rengi sarıya dönmüştür. Leblebi tek kavrulmuş durumdayken tüketime
sunulacak noktalara gönderilir. Tüketileceği zaman son bir kavurma işlemiyle leblebi
tanelerinin üzerinde siyah beneklerin oluşması sağlanır (Bilgir, 1972).
Leblebi üretimi halen geleneksel olarak küçük işletmelerde yapılmaktadır. Üretim
teknolojisinin geliştirilmesi ve ürün kalitesinin arttırılması için yeterli araştırma literatürde
bulunmamaktadır (Gülümser, 1988; Köksel ve ark., 1998; Aydın, 2002). Hem leblebinin
hammaddesi olan nohut hem de leblebi tüm proses boyunca ve tüketime kadar uzun süreli
bekletilir ve depolanır. Uygun olmayan şartlarda yapılan depolama işlemi tanede istenmeyen
birtakım fizikokimyasal ve biyolojik değişimlere neden olur ve ürünün kalitesi düşer, raf
ömrü kısalır. Depolamanın yanı sıra ambalaj da leblebinin raf ömrüne etki eder.
Nohut ve leblebi gibi kuru gıdaların depolanması ve ambalajlanmasında uygun koşulların
belirlenmesi için adsorpsiyon izotermlerinin bilinmesi önemlidir.
Maddenin denge nem miktarı ile ortamın bağıl nemi arasındaki ilişki nem sorpsiyon
izotermleri ile açıklanır . Bu ilişkinin bilinmesi, kurutma, depolama, konsantre etme ve
paketleme koşullarının saptanmasında önemlidir. Gıdalar gibi kompleks yapıya sahip olan
maddelerin denge nem içeriklerinin ve nem sorpsiyon izotermlerinin saptanabilmesi için
deneysel verilere ihtiyaç vardır (İbanoğlu ve ark., 1999) .
Ürünün bulunduğu ortamın denge bağıl nemi, bu ürünün nem kaybedeceğini veya
kazanacağını belirler. Bir maddenin nem kazanarak dengeye ulaşması sonucu çizilen izoterm
adsorpsiyon; nem kaybederek dengeye ulaşması sonucu elde edilen izoterm desorpsiyon
izotermi olarak adlandırılır (Saldamlı, 1998).
Su buharı sorpsiyon izotermleri gıda işlemesinde oldukça önemli bir rol oynamaktadır.
Sorpsiyon izotermlerinin bilinmesi, gıda teknolojisinde iki temel alanda uygulanabilir. İlki,
mikrobiyel büyüme, enzimatik tepkimeler, enzimatik olmayan esmerleşme ve yağ
oksidasyonu gibi su aktivitesine bağlı olduğu bilinen mekanizmalardır. İkinci ana uygulaması
da denge nem içeriği değerlerinin doğru bilinmesiyle kurutma, depolama ve ambalajlama
işlemlerinin optimizasyonunun yapılabilmesidir. Sorpsiyon izotermlerine, formülasyon
hazırlama, depolama koşulları, kurutma işlemi ve raf ömrünün belirlenmesinde başvurulur
(Ca’novas ve Mercado, 1996).
Literatürde sorpsiyon izotermlerinin değerlendirilmesinde kullanılan deneysel, yarı deneysel
ve kuramsal temellere dayanan bir çok matematiksel model vardır . Bunların arasında GAB
eşitliği birçok gıdaya başarıyla uygulanmış ve son yıllarda European project COST 90 on
Physical Properties of Foods tarafından standart bir model olarak kabul edilmiştir (Wolf,
1985). Ayrıca, American Society of Agricultural Engineers tarafından GAB modeli tarımsal
gıdalar için uygun bulunmuştur (Turhan ve ark., 2003).
GAB eşitliği, fiziksel anlamı olan üç sabit içerir. Bu eşitlik:
[( )( )] w w w w X Xm = Cka 1 − ka 1 − ka + Ca (1)
şeklindedir. X denge nem içeriği, Xm tek tabaka nem değeri, aw su aktivitesi, k çoklu
tabakadaki moleküllerin özelliklerini yığın haldeki sıvının özelliklerine karşı düzelten sabit, c
Guggenheim sabitidir. Bu sabitler (2) ve (3) eşitliklerindeki gibi tanımlanır.
c c [H RT] c exp 0 = (2)
k k [H RT] k exp 0 = (3)
Bu eşitliklerde C0 ve k0 sabitler, Hc=Ht-Hn ve Ht ve Hn sırasıyla tek tabaka ve çok tabaka
suyun sorpsiyon ısısı (kJ/mol), Hk=HL-Hn ve HLsuyun yoğunlaşma gizli ısısıdır (kJ/mol).
GAB eşitliğinin çözümünde doğrusal olmayan regrasyon ve polinom regrasyon yöntemleri
kullanılır . GAB eşitliğinin doğrusal olmayan regrasyon yöntemiyle incelenmesinde doğrusal
regrasyondan daha doğru sonuçlar verdiği bulunmuştur (Maroulis ve ark., 2000).
Literatürde leblebi için yapılmış sorpsiyon izotermi çalışmasına rastlanmamıştır. Menkov
(Menkov, 2000) tarafından yapılan bir çalışmada 5, 20, 40 ve 60 oC da gravimetrik statik
yöntem kullanılarak su aktivitesi 0.110 ile 0.877 arasında nohudun sorpsiyon izotermleri elde
edilmiş ve deneysel veriler altı farklı sorpsiyon modeliyle değerlendirilerek en uygun modelin
Fraction Linear (FL) modeli olduğu belirtilmiştir.
Moriera ve arkadaşları (Moriera ve ark., 2002) tarafından gerçekleştirilen diğer bir çalışmada
ise yine gravimetrik statik metod kullanılarak nohut için 25, 35 ve 45 oC’ de desorpsiyon ve
adsorpsiyon izotermleri çizilmiş ve deneysel veriler GAB modeliyle değerlendirilmiştir. Bu
modelin iyi uyum sağladığı saptanmış ve nohut için GAB modeli parametrelerinin analiziyle
optimum depolama koşulları ve isosterik ısıları hesaplanmıştır.
Materyal ve Yöntem
Bu çalışmada çifte kavrulmuş (benekli) sarı leblebi, tek kavrulmuş sarı leblebi ve bu
leblebilerin yapımında kullanılan nohut örnekleri kullanılmıştır. Sarı leblebi ve yapımında
kullanılan nohut, Çorum ilinden yerel bir üreticiden sağlanmıştır. Örnekler tüm tane halinde
kullanılmış ve deneyler öncesinde nem içeriklerinin % 5’ in altına düşmesi için 15 gün
süreyle 40 °C’ de desikatörde CaCl2 atmosferinde bekletilmiştir.
Örneklerin denge nem içerikleri; 10, 20, 25, 30, 40 °C de ve bağıl nemi %11-100 aralığında
değişen ortam koşullarında gravimetrik statik yöntem kullanılarak belirlenmiştir. Farklı bağıl
nem değerlerine sahip ortamları elde etmek için analitik derecede saf LiCl, CH3COOK,
MgCl2, K2CO3, NaBr, CuCl2, NaCl, (NH4)2SO4, KNO3 tuzlarının doygun çözeltileri
hazırlanarak hava sızdırmaz kavonozlara konmuştur. Kullanılan doygun tuz çözeltilerinin su
aktiviteleri, ilgili sıcaklıklarda su aktivitesi cihazında (Novasina TH-500) ölçülmüştür
(Çizelge 1.). Kavanozların içerisine bir üç ayak ve bu üç ayağın üzerine bir plaka
yerleştirilerek üzerine örneklerin konabileceği bir taşıyıcı sistem yapılmıştır. Deney için
gerekli sıcaklık koşulunun sağlanması amacıyla sıcaklığı 5-50 °C aralığında ayarlanabilen bir
inkübatör (Velp Scientificia, FOC 225I) kullanılmıştır. Nem değerleri %5 in altına düşürülen
örnekler darası alınmış örnek kaplarına 5’er adet alınarak tartılmış ve kavanozlara
yerleştirilmiştir. Deneyler iki paralel olarak kurulmuştur. Örneklerin ağırlık değişimleri 24
saatte bir tartılarak izlenmiştir. Her bir örnek bulunduğu ortamla dengeye gelene kadar
bekletilmiştir. İki tartım arasındaki fark 0,1 mg /g dan az olduğunda örneklerin dengeye
geldiği kabul edilmiştir. Dengeye gelen örneklerin kuru madde analizi yapılarak denge
nemleri, gravimetrik yöntemle kuru madde temelinde hesaplanmıştır. Farklı sıcaklıklardaki
adsorpsiyon izotermleri, % bağıl neme karşı denge nemlerinin (g su/g km) grafiğe
geçirilmesiyle elde edilmiştir.
Çizelge 1. Doygun tuz çözeltilerinin farklı sıcaklıklardaki su aktiviteleri
10oC 20oC 25oC 30oC 40oC
LiCl 0,113 0,113 0,114 0,127 0,127
CH3COOK 0,319 0,329 0,340 0,342 0,340
MgCl2 0,414 0,424 0,428 0,430 0,439
K2CO3 0,440 0,436 0,434 0,435 0,433
NaBr 0,625 0,591 0,573 0,554 0,528
CuCl2 0,683 0,687 0,687 0,685 0,687
NaCl 0,762 0,757 0,752 0,748 0,741
(NH4)2SO4 0,812 0,804 0,796 0,793 0,781
KNO3 0,962 0,935 0,919 0,906 0,906
Saf Su 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
30 40 50 60 70 80 90
% Bağıl Nem
Denge Nemi (g su/g km)
Nohut
Çifte kavr. leblebi
Tek kavr. leblebi
Bulgular ve Tartışma
Tüm örneklerde sıcaklığa ve ortamın bağıl nemine (% 90 - % 100) bağlı olarak 5 ila 17 gün
arasında küf gelişimi gözlenmiştirAynı zamanda 10 °C dışında tüm sıcaklıklarda %11 bağıl
nem ortamında desorpsiyon olduğundan bu veriler kullanılmamıştır.
Şekil 1. de nohut, tek kavrulmuş sarı leblebi ve çifte kavrulmuş sarı leblebi örneklerinin 25 °C
deki adsorpsiyon izotermleri görülmektedir. Nohut ve leblebi örneklerinin adsorpsiyon
izotermleri baklagillerde ve pek çok gıda ürününde olduğu gibi sigmodial davranış
göstermektedir (Menkov, 2000; Moriera ve ark., 2002; Aviera ve ark, 2004). Tek kavrulmuş
leblebi ile çifte kavrulmuş leblebi arasında fark yokken, nohut aynı bağıl nem değerlerinde
leblebi örneklerinden daha yüksek denge nem değerlerine ulaşmıştır. Çifte kavrulmuş leblebi
ile tek kavrulmuş leblebinin adsorpsiyon eğrileri arasında fark olmaması beklenen bir
sonuçtur. Çünkü tek ve çifte kavrulmuş leblebiler arsında görünüş dışında nem sorpsiyonunu
etkileyecek bir farklılık yoktur. Nohut tanesi, tek kavrulmuş leblebi haline gelene kadar 70-80
°C de 2 ya da 3 kez ısıl işlem görür (Gülümser, 1988), kabuk ayrılır ve tanede kimyasal ve
fiziksel değişimler olur. Tüketime sunulan noktalarda gerçekleştirilen kavurma işlemiyle tane
üzerinde siyah benekler oluşması sağlanır, daha önce ısıl işlem görmüş olan tanelere
uygulanan bu kavurma işlemi tanelerde önemli değişikliklere yol açmaz. Nohudun izole
edilmiş proteinin, nişastasının ve ununun nem sorpsiyon izotermlerine ısıl işlemin etkisinin
incelendiği bir çalışmada her üç örneğinde sorpsiyon kapasitesinin ısıl işlemle azaldığı
saptanmıştır (Gerschenson ve ark, 1983). Bir çok gıda proteininin 80-90 °C de 1 saat ya da
daha kısa sürede denatürasyona uğradığı ve denatüre olmuş proteinin su bağlama
kapasitesinin azaldığı bilinmektedir (Saldamlı, 1998). Aynı zamanda nişastaya uygulanan ısıl
işlemin , su geçişine izin vermeyen kristalize nişastanın amorf nişastaya oranını arttırdığı ve
böylece sorpsiyon değerlerinin azaldığı belirtilmektedir (Gerschenson ve ark, 1983).
Yaklaşık % 85’i protein ve karbonhidrat (Moriera ve ark., 2002) (özellikle nişasta) olan
nohudun sorpsiyon davranışını büyük ölçüde bu bileşenlere bağlı olduğunu ve ısıl işlem
sonunda nohudun sorpsiyon kapasitesindeki azalmanın buna bağlı olarak gerçekleştiğini
söyleyebiliriz.
Şekil 1. Örneklerinin 25 °C deki adsorpsiyon izotermleri
Sıcaklığın nohut ve leblebilerin adsorpsiyon izotermine etkileri Şekil 2. ve Şekil 3. de
görülmektedir. Leblebilerin denge nem miktarları sıcaklığa bağlı değilken nohudun denge
nem içeriği sıcaklığın artmasıyla azalmıştır. Nohut için yapılan daha önceki çalışmalarda da
aynı durum gözlenmiştir (Menkov, 2000; Moriera ve ark, 2002).
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0 20 40 60 80 100
% Bağıl Nem
Denge Nemi (g su/g km)
10 C çifte kavr.
40 C çifte kavr.
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0 20 40 60 80 100
% Bağıl Nem
Denge Nemi (g su/g km)
10 C nohut
40 C nohut
Şekil 2. Sıcaklığın çifte kavrulmuş
leblebinin adsorpsiyon izotermine etkisi
Şekil 3. Sıcaklığın nohudun adsorpsiyon
izotermine etkisi
GAB eşitliğinin deneysel verilere uygunluğu, sıcaklık etkisini içeren direkt yöntemle doğrusal
olmayan regrasyon analizi uygulanarak incelenmiştir (Turhan ve ark., 2003; Turhan ve
Gunesakaran, 2002). Öncelikle tek tabaka nem içeriğinin sıcaklığa bağlı olduğu kabul
edilmiştir.
Xm Xm [H RT] m exp 0 = (4)
Burada Xm0 ve Hm sabitlerdir.
(1) Eşitliğinde (2), (3) ve (4) yerine yazılarak GAB eşitliği 6 sabit (Xm0, C0, k0, Hm, Hc ve Hk)
içeren bir eşitlik haline getirilmiş, deneysel veriler doğrusal olmayan regrasyon analiziyle
GAB eşitliğne uygulanmış ve sabitler hesaplanmıştır. Bu sabitler ve modelin istatistiksel
verileri Çizelge 2. de verilmiştir. Nohut ve leblebilerin adsorpsiyon izotermlerine GAB
modelin uygunluğu istatistiksel olarak fark dağılımı, ortalama bağıl hata (Me) ve R2 değerleri
kullanılarak incelenmiştir.
=( )Σ( − ) i ip i Me 100N X X X (5)
Burada N gözlem sayısı, Xi deneysel denge nem içeriği (g su/g km) ve Xip tahmini denge
nem içeriğidir(g su/g km).
Şekil 4. de görüldüğü gibi bütün örneklerde tahmini ve deneysel denge nemlerinin farklarının
dağılımı herhangi bir trend göstermemekte, sıfırın etrafında rasgele dağılmaktadır. Aynı
zamanda fark ortalamalarıda sıfıra a çok yakındır (Çizelge 2.). Aynı zamanda Me değerlerinin
%5 den küçük ve R2değerleride 1’e çok yakın (Chen ve Jayas, 1998) olduğu için GAB modeli
nohut ve leblebilerin adsorpsiyon izotermleri için uygun bir model olduğunu söyleyebiliriz.
Çizelge 2. Uygulanan doğrusal olmayan regrasyon analizi sonuçları
Nohut Tek kavrulmuş sarı leblebi Çifte kavrulmuş sarı leblebi
Fark dağılımı Rasgele Rasgele Rasgele
Ortalama fark -0,00001 -0,00010 0,00000
R2 0,9957 0,9916 0,9947
Me 1,89 3,04 3,13
Xm0 0,0210 0,1104 0,2273
Hm 2430 -2199 -3613
C0 0,00005 3,77.10-7 0,00510
Hc 26441 44159 17471
k0 1,13 0,7557 0,6199
Hk -556 570 961
-0,015
-0,01
-0,005
0
0,005
0,01
0,015
0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3
Tahmini denge nem içerikleri, Xip (g su/g km)
Fark, Xi-Xip (g su/ g km)
Tek kavr.
Çifte kavr.
Nohut
Şekil 4. Fark dağılımı
Tek tabaka nem değeri (Xm) bir ürünün kararlılığının en yüksek olduğu yani dayanıklılığının
en fazla olduğu nem içeriğidir. Bu değer nohut için % 5.78, çifte kavrulmuş leblebi için
%5.15 ve tek kavrulmuş leblebi içinse % 4.45 olarak bulunmuştur. 25 °C’ de bu nem
değerlerine ulaştıkları bağıl nemler ise nohut, çifte kavrulmuş leblebi ve tek kavrulmuş leblebi
için sırasıyla, %21, %31 ve %18 şeklindedir.
Şekil 5’ de nohut ve leblebi örneklerinde su içeriğinin sorpsiyon ısısına etkisi görülmektedir.
İzosterik adsorpsiyon ısıları Clausius-Clapeyron eşitliği (6) kullanılarak hesaplanmıştır.
d (a ) d( T) Q R w s ln 1 = − (6)
40
45
50
55
60
65
70
75
0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3
Denge nem içeriği, X (% km)
Adsorpsiyon ısısı, Qs (kJ/mol)
Nohut Çifte Kavrulmuş Leblebi
Şekil 5. Su içeriğinin sorpsiyon ısısına etkisi
Kaynaklar
Aviara, N.A.; Ajibola, O.O.; Oni, S.A. 2004. Sorption Equilibrium and Thermodynamic Characteristics
of Soya Bean, 87: 179-190
Aydın, F., 2002. Nohudun Kullanımı ve Leblebi Üretimi, Hububat Ürünleri Teknolojisi
Kongre ve Sergisi (Gaziantep), 503-512
Barbosa-Canovas, G. and Vega-Mercado, H. 1996. Dehydration of Foods. 330 s. Thompson, New
York.
Bilgir, B., 1972. Türk Leblebilerinin Yapılışı ve Bileşimi Üzerinde Araştırmalar. 96 s.
Doçentlik Tezi, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İzmir.
Chen, C., Jayas, D.S. 1998. Evaluation of the GAB Equation for the Isotherms of
Agricultural Products. American Society of Agricultural Engineers, 41: 1755-1760.
Gerschenson, L.N., Boquet, R., Bartholomai, G.B. 1983. Lebensm Wiss. U. Technol., 16: 43-
47
Gülümser,A., 1988. Nohutun Hasattan Sonra Değerlendirilmesi ve Leblebi Yapımı, Ondokuz
Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2): 251-260
İbanoğlu,S., Kaya,S., Kaya,A., 1999. Evaluation of Sorption Properties of Turkish Tarhana
Powder, Nahrung, 43: 122-125
Köksel, H., Sivri, D., Scanlon, M.G. ve Bshuk, W.,1999. Comparison of Physical Properties
of Raw And Roasted Chickpea (Leblebi), Food Research International, 31:659-665
Maroulis,Z.B., Tsami,E., Marinos-Kouris,D. 1988. Application of the GAB Model to the
Moisture Sorption Isotherms for Dried Fruits, Journal of Food Engineering, 7:63-78.
Menkov, N.D., 2000. Moisture Sorption İsotherms of Chickpea Seeds at Several
Temperatures, Journal of Food Engineering, 45:189-194.
Moriera,R.,Vazquez,G., Chenlo,F., 2002. Influence of The Temperature on Sorption
Isotherms of Chickpea: Evaluation of Isosteric heat of Sorption, Electronic Journal of
Enviromental, Agricultural and Food Chemistry, 1(1)
Saldamlı,İ., 1998. Gıda Kimyası. 527 s. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara.
Turhan, M., Gunesekaran, S. 2002. Water Adsorption Properties of Fuzzy and Starch-Coated
cottonseeds. Biosystem Engineering, 19: 333-342.
Turhan,M., Oymael,B., Ekiz,H.İ., 2003. Water Vapor Adsorption of Ready-to-Cook Wheat,
Journal of Food Engineering, 57: 269-276
Wolf, W., Spiess, W.E.L., Jung, G., Weisser, H., Bizot, H. 1984. The Water Sorption
İsotherms of Microcrystalline mellulose (MCC) an of purified potato starch results of a
collaborative study. Journal of Food Engineering, 3: 51-73.